Sağlık Güncelleme Tarihi: 10 Eyl 2022 02:00

Alzheimer nedir nasıl anlaşılır ve tedavisi nasıl yapılır?

Yaşam süresi uzuyor ama insan fiziksel ve mental olarak adapte olabilmiş değil. Alzheimerlı hasta sayısı artıyor. İşte Alzheimer'ın nedenleri ve korunma yolları

Alzheimer adam beyin puzzle

Tedavi her şeyden önce teşhis ile başlıyor. O nedenle "Alzheimer nedir?" sorusuna cevap aramak bilinçlenmenin de birinci adımı. Hastalıklar belli yaş gruplarında etkin olabiliyor tıpkı Alzheimer gibi. "Alzheimer kimlerde, hangi yaş gruplarında daha çok görülür?" sorusu için hepimizde ileri yaş cevabı hazır. Pekiyi ne kadar doğru?

Ayrıca Alzheimer'a neden olan olayları durumları bilmeden bunu anlamak mümkün değil. O nedenle Alzheimer'ı anlamak için Alzheimer'ın belirtileri de bilmek gerekiyor. Alzheimer'ın nasıl bir seyir izlediği, Alzheimer'ın tedavisi olup olmadığı, Alzheimer ilaçlarının ne kadar sağlıklı olduğunu ve Alzheimer'dan korunmak için yeterli bilgiye sahip değiliz.

Türkiye Alzheimer Derneği bu alanda çalışmaları olan ve kamuoyunu aydınlatmayı görev edinmiş bir dernek. Türkiye ve dünyada Alzheimer haritası yoğunluk kazandı. İşte A’ dan Z’ ye ALZHEİMER ile ilgili merak edilenler.

Türkiye’de Alzheimer konusunda sayılı uzmanlardan Türkiye Alzheimer Derneği Başkanı Prof. Dr. Başar Bilgiç hastalığı seyrini ve son durumu paylaştı.

“Türkiye’de700 bin üzerinde Alzheimer hastası var.”

Prof. Dr. Başar Bilgiç yaşam süresi uzamasına rağmen insanlık olarak fiziksel ve mental konuda sürece tam adapte olabilmiş değiliz.

Ağırlıklı olarak yaşı ilerlemiş insanlarda zihinsel ve fiziksel problemlerde artış kaçınılmaz oluyor. Artan yaşlı nüfus ile Alzheimer hastalığı toplumda daha fark edilir oldu.

Türkiye'deki oranları Avrupa ile kıyaslandığında benzer tablo orada da var. Türkiye'de yaklaşık 1 milyon Alzheimer hastası varken dünya genelinde bu rakam yaklaşık 50 milyon. 50 milyon insan bunama rahatsızlığı ile karşı karşıya ve içlerinde yarıdan fazlası Alzheimer olmuş durumda.

Bunama hastalığının da önceki evresi Alzheimer. Hastalığın artış hızı dikkate alındığında dünyada 2050 yılına kadar 150 milyon insanın bunama hastası olacağı iddia ediliyor.

Türkiye’de Alzheimer hastalarının sayısı 700 binin üzerinde, diğer bunama hastaları da ilave edildiğinde 1 milyon insan mağduriyet yaşıyor.

Özellikle Alzheimer 70’li yaşlarda sık görülüyor. Dünyada yaşam süresi arttıkça yaşlı nüfusu da artıyor. Türkiye'de hızla yaşlanan ülkeler arasında bulunuyor. Alzheimer ve bunama diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de de geleceğin en büyük sağlık sorunlarından olacak.

Alzheimer nedir, nasıl anlaşılır?

Alzheimer, kısaca beyin dokusunu yavaş yavaş harap eden beyin hastalığı şeklinde tanımlanıyor. Çaresi olmayan hastalıkta beyin dokusunda azalma olurken damarlar tıkanıp daralıyor ve neticesinde beyin küçülmeye başlıyor.

Beyin 10 yıl içerisinde 300 gram kaybederek 1,5 kg'dan 1,2'kg düşüyor. Nöronlar adı verilen beyin hücreleri azalıyor ve beraberinde zihinsel sorunları getiriyor. Hasta unutma aşamasını önce yakın geçmişe dair yaşıyor

İleriki zamanlarda ise çok eski hatıralarını unutuyor. Bazı durumlarda akrabalarını veya yakın çevresini bile hatırlamıyor.. Unutkanlık hastalığın tek sonucu değil Alzheimer olan kişide yön bulma, muhakeme, konuşma, yürüme konusunda eksikler beliriyor.

Ayrıca psikiyatrik sorunları idrar tutamama, uyuyamama gibi bulgular ekleniyor. Şayet unutkanlık erken dönemde başlamış ise uzmanlar doktora görünmek gerektiğine vurgu yapıyor. Tıp alanındaki yeni gelişmeler sayesinde Alzheimmer artık kan testleri, kan analizleri ile de teşhis edilebiliyor.

Alzheimer olanların hastalık süreci nasıl ilerliyor?

Alzheimer olan hastanın beyindeki değişiklikler unutkanlığın başlama sürecinden 20 yıl önceye kadar dayanabiliyor. Toplumuzda nutkanlık çok yaygın. Fakat Alzheimer’daki unutkanlık herkeste görülen doğal unutkanlıktan çok farklı.

İlk etapta hasta yakın zamanı unutarak başlıyor ve aynı soruları tekrar tekrar sorabiliyor. Hastaya herhangi bir soru ile ilgili cevap verildiğin hafıza o cevabı kaydetmediğinden hasta defalarca sorabiliyor.

Hasta bir taraftan yakın geçmişi unuturken diğer taraftan tezat bir biçimde 40 öncesine dair tüm detayları hatırlayabiliyor. Hastalığın ilerlemesi ile birlikte bu özellik de kayboluyor.

Hastalarda unutkanlığa yön bulma sorunları ekleniyor. Hastalığın ilk dönemlerinde iyi bilmediği yerlerde kaybolan Alzheimerlı zamanla evini bulamaz hale geliyor. Hastalığın ileri aşamalarında psikolojik sorunlar da kendini gösterebiliyor.

Alzheimer hastası agresif hal ve hareketler, kıskançlık krizi ve anlamsız aşırı reaksiyon gösterebiliyor. Hastalığın son döneminde ise Alzheimerlı artık yürüyemez hale geliyor ve kalan ömrünü yatalak tamamlıyor. Tüm bu anlatılan süreçler yaklaşık 10-15 yılı kapsıyor.

Alzheimer’dan nasıl korunurum?

Alzheimer ile ilgili yapılan araştırmalar hastalıktan korunmak için en önemli tedbirin eğitim ve sosyalleşme olduğunu ortaya koydu. Üstelik insanların eğitimleri arttıkça Alzheimer görülme ihtimali de azalıyor.

Bu nedenle düşük eğitimli kesimlerin bulunduğu ağırlıklı olarak kırsal kesimlerde yaygın görülüyor. Alzheimer karşısında sosyalleşme insanı koruyucu ve sosyal ilişkiler arttıkça beyindeki bağlantılarda güçleniyor.

Kişiler sosyal olarak etkileşimli bir meslek sahibi ise hastalığa daha dirençli oluyor. Kalbi yoran her şeyin Alzheimer'ı da tetikleyen nedenler arasında olduğu ise herkesçe biliniyor.

Uzmanlar işitme sorunu olanların da dikkat etmesini ve rahatsızlığın Alzehimer'a götüren risk olabileceği konusunda uyarıyor. İşitme sorunu olanlara cihaz kullanmaları tavsiye ediliyor.

Akdeniz tipi beslenmei kilo kontrolü, egzersiz de Alzheimer'den koruyor.Boş zamanlar ise entelektüel faaliyetlerle doldurulması koruyucu nitelik taşıyor.

Alzheimer'ın nedeni çözülemedi, tam tedavisi henüz yok

Henüz Alzheimer'ın tedavisi yok üsrtelik sonuçları bakımından da Alzheimer ölümcül bir beyin hastalığı olarak tanımlanıyor. Hastalığın nedeni de net olarak anlaşılamadı. Hastalığa neden olan durumlarla ilgili düğüm çözülemiyor. Yaş ilerledikçe risk de o oranda artıyor.

Fakat Alzheimer'ın nedenini tek başına yaşlılığa bağlamak da eksik bir yaklaşım olarak kabul ediliyor. Her yaşlanan insan Alzheimer'a yakalanmıyor,

Alzheimer ile ilgili akademik araştırma yapan uzmanlar hastalığın nedenleri konusunda henüz bir fikir birliğine varmış değiller. Bu alanda yoğun tedavi ve ilaç çalışmaları da yapılıyor.

Uzmanlar Alzheimer ile ilgili etkin tedavinin gelecek yıllarda bulunması beklentisini taşıyor. Şimdiye kadar yapılan tedaviler sadece hastaya daha konforlu bir yaşam, kaliteli hastalık süreci sunulabiliyor.

Alzheimar ilaçlarının etkinliği ispatlanmış değil

ABD’de kısa süre önce Aducabumab adlı Alzheimer ilacı eklenmedik bir onay aldı. İlacın beyindeki biriken amiloid proteini temizlediği biliniyor.

İlaç sonuçları bakımından tatmin edici veri sunmazken Amerikan İlaç Otoritesi (FDA) onay verdi. FDA'nın verdiği şartlı onayda şirketin 2030 yılına kadar hastalardaki yararlı etkilerini bilimsel olarak göstermesini şart koştu.

FDA , Alzheimer tedavisi olmayan hastalık olduğundan hastaların muhtemel etkili bir tedaviden mahrum kalmamasını gözettiği için bu onayı verdi.

Benzer ilaçlar ise aşırı pahalı fiyatlanıyor ve erişim de kısıtlı hale getiriyor. Uzmanlar milyonları ilgilendiren yeni bir ilaç piyasaya çıkacaksa bunun makul bir fiyatı olması gerektiğine inanıyor. Burada karar ilaç şirketlerine düşüyor.

Alzheimer genetik mi?

Bir diğermerak edilen konu da Alzheimer'ın genetik bir hastalık olup olmadığı. Mevcut çalışmalar Alzheimer'a yol açan 3 adet genin olduğunu ortaya koydu.

Gen bozukluğuna bağlı Alzheimer hastalıkları, tüm hastalar içerisinde yüzde 5’i geçmiyor.Gen bozukluğu ile ilişkilendirilen vakaların 50 yaş civarında belli olduğu belirtiliyor. Bozuk genlerin yanı sıra bazı genler de bunama riskini çoğaltıyor.

Pandeminin Alzheimer'a etkisi

Pandemi sürecinin Alzheimer hastalığına etkisinin 15-20 yıl sonra daha net görebileceğini ifade eden uzmanlar yaşlı vatandaşların izole edilmesinin bunun nedeni olduğuna dikkat çekiyor.

Sosyallik bunamaya karşı koruyucu bir etken. Aktif bir sosyal yaşam beyindeki hücrelerin daha güçlü iletişim kurmasına vesile oluyor.

Covid-19 kapma endişesiyle hastanelerden uzak durmak da birçok insanda Alzheimer'ın erken teşhisini önledi.

Yine yapılan araştırmalar Koronavirüs'ün Alzheimer hastalığını tetiklediğini ortaya koydu. Bu pandemiden yıllar sonra Alzheimer patlamasının yaşanmasına neden olabilir

Alzheimer’ın uyku ile ilişkisi var mı?

Alzheimer öncesinde uyku düzeni çok önemli. Alzheimer'a yol açan ve beyinde biriken proteinler uykuda temizleniyor. Beyin hücreleri arasındaki bağlantı da uykuda güçleniyor.

İyi ve sağlıklı uyku güçlü anılar için önem taşıyor. Ortalama7 saat sağlıklı uyku çözüm olabilir. Üstelik uyuma sorunu olanlarda Alzheimer daha yaygın görülüyor.

Türkiye Alzheimer Derneği neler yapıyor?

1997 yılında kurulan Türkiye Alzheimer Derneği hekimler ve hasta yakınlarından oluşuyor. Öncelikli hedefi Alzheimer hastalığı hakkında farkındalık yaratmak. Toplumda az bilinen hastalığın tanıtılması ve dikkat çekmesi için çalışıyorlar.

Alzheimer hastaları ve hasta yakınları için “Ulusal AlzheimerStratejisi” oluşturdular. İstanbul, Konya, Mersin gibi şehirlerde “Gündüz Yaşam Evi” modelleri diğer illere de örnek oldu.

“Alzheimer Kreşleri” benzeri tesislerde hastalar sosyalleşiyor, yaşamın içinde kalıyor, yakınları da dinlenme imkanı buluyor.

Amaçları hasta yakınlarını buluşturarak bilgilendirmek ve deneyimlerini paylaşabilecekleri ortam yapmak. İzmir'de dernek “Dijital Torun Projesi” ile sanal ortamda gönüllü gençler ile hastaları bir araya getiriyor.

Alzheimer Kongresi 29 Eylül’de Eskişehir’de

29 Eylül-2 Ekim Perşembe tarihleri arasında Eskişehir’de Türkiye Alzheimer Derneği tarafından 12. Alzheimer Kongresi düzenlenecek. Yurt dışından ve Türkiye'den çok sayıda bilim insanının katıldığı kongrede ilaç çalışmaları, sağlıklı uyku ve beslenme ile Alzheimer hastalığının ilişkisi masaya yatırılacak. Merak edenler için katılım ücretsiz.

Alzheimer

DOSYA HABER

Ekleme Tarihi: 10 Eyl 2022 02:00