Bir ülkenin parası nasıl değerli olur?

Bir şarkı var ah nerede vah nerede şu bizim paramız ne zaman değerli olacak!

Şöyle hayal kuralım asgari ücret 5.250 TL yandaki ülkeye gidiyoruz bir lira eşittir 20 para birimi, vay!.

Yemek yeniyor hesap istiyoruz 50 para birimi hesap geliyor yani 2.5 lira. Otele gidiyoruz şöyle beş yıldızlısından kalacağız.

Fiyat 400 para birimi yani bizim paramızla 20 lira bedava oh ne hayat! Nedense aklıma "lüküs hayat" şarkısı geldi.

Eee bizim paramız neden değerli olmuyor?

Dolar Euro değerli onlar büyük güçler dünya ekonomisine hakimler gibi düşünülebilir. Fakat dünyadaki en değerli para Kuveyt dinarıdır.

Bu ülkenin nüfusu 4 milyon olup büyüklüğü de olsa olsa küçük bir ilimiz kadardır. Peki parası neden dünyanın en değerli parasıdır?

Dünyanın en büyük petrol rezervlerinden birine sahiptir. Tabi ki ihracatı ithalatında fazladır. Bu durumda sürekli dış ticaret fazlası vardır.

Parası değerli olduğundan petrol ürünleri dışında ihracatı yok gibidir. Petrol dışında ne üretse bu pahalı parayla satamayacağı kesindir. Demek ki doğal kaynak zenginliğin yoksa güçlü para zor.

Peki dünyanın en değerli ikinci parası hangi ülkenin; bakalım. Pek tanıdık bir ülke Bahreyn Dinarı Kuveyt!le aynı film senaryosu hiç bir fark yok.

Hadi dünyanın 3 en değerli parası hangi ülkenin; hayret oda petrol zengini Umman Riyali.

"No petrol" "yes fakirlik"!

Dördüncü dünyanın en değerli parası Ürdün dinarı. 1 Ürdün dinarı 25 liradır. İlginç olan bu ülkenin bir doğal zenginliği yok. Peki parası neden bu kadar değerli?

Ürdün oligarşi ile yönetilen bir ülke. Yurt dışında oldukça fazla yardım almaktadırlar. Yönetimi elinde bulunduranlar bir şey üretip, ihraç etmek, genelin refahını bu yolla artırmak gibi bir derdi olmadığı için değerli dinar aynı zamanda, bir siyasi kontrol mekanizması.

Sınırlı üretim, ticaret ve üretim ağı aşırı değerli para mekanizması ile kontrol ediliyor. Yani alan razı veren razı, dışarısı da otomobilden, tırnak çakısına kadar her şeyi bu pazara rahatlıkla satıyor.

Para değerli, dışarısı ucuz ve avantajlı çünkü. Ama bu avantaj halkın yüzde doksanına dokunmuyor, çünkü ellerindeki değerli dinarlarla ancak karınlarını doyuruyorlar.

Ve İngiliz Sterlini dünyada yakın zamanda "üzerinde güneş batmayan bir sömürge imparatorluğuna" sahip olan bir ülke tabi ki zengin ve parası değerli.

Britanya imparatorluğu devam etseydi bugün bağımsız olan 64 ülke yer alacaktı. Yani II. Elizabeth, 64 ülkenin kraliçesi olacaktı. Britanya İmparatorluğu’nun nüfusu 2 milyar 634 milyon olacaktı. Bu dünya nüfusunun yüzde 37’sine denk geliyor.

Kısacası teknik olarak "Bir ülkenin parası nasıl değerli olur?"

İki şekilde, birincisi ihracatı ithalatından fazla olur, ülkeye döviz girer, yerel para değerlenir, ikincisi sıcak para dediğimiz hızlı sermaye girişi olur yine yerel para değerlenir.

Para, para, para

Varlığı bir dert yokluğu yara

A.Cem ZİNCİRLİ

[email protected]