Çin Toryumu Uranyuma Dönüştürdü: Arık'ın Hayali Gerçek! ⚛️🌍

Çin Toryumu Uranyuma Dönüştürdü: Arık'ın Hayali Gerçek! ⚛️🌍

Gobi Çölü'ndeki reaktörde toryum-232'den uranyum-233 üretimiyle Çin nükleer devrim yaptı; Türkiye'de Prof. Engin Arık'ın şüpheli ölümüyle kesilen toryum çalışmaları, 374 bin ton rezervle yeniden gündemde.

Çin Bilimler Akademisi, Shanghai Uygulamalı Fizik Enstitüsü'nün Gansu eyaletindeki 2 MW'lık erimiş tuz reaktöründe (TMSR-LF1) toryum yakıtını uranyuma dönüştürerek dünya ilkini başardı. Bu dönüşüm, toryum-232'nin nötron yakalayarak protaktinyum-233 üzerinden fisil uranyum-233'e evrilmesini doğruladı – daha güvenli, az atıklı ve bol rezervli bir nükleer döngü için dönüm noktası. Çin devlet medyası Xinhua ve China Daily, 31 Ekim 2025'te duyurduğu başarıyı "nükleer yenilikte sınırları aşma" olarak nitelendirirken, uzmanlar ticari ölçek için 2030'u işaret ediyor; yüksek sıcaklık malzemeleri ve güvenlik testleri hâlâ engel. Çin'in bol toryum rezervleri (100 bin ton+) ve entegre enerji vizyonu (güneş-rüzgar hibriti), küresel rekabette liderlik pekiştiriyor – ancak proliferation riskleri IAEA denetimini zorunlu kılıyor. ⚠️

Türkiye'de ise toryum hayali, parçacık fiziği öncüsü Prof. Dr. Engin Arık'la (1948-2007) sembolleşti. Boğaziçi Üniversitesi'nde CERN çalışmaları ve ulusal hızlandırıcı vizyonuyla tanınan Arık, "21. yüzyılın stratejik maddesi" dediği toryumu trilyonlarca varil petrole eşdeğer gördü; Eskişehir-Sivrihisar'daki rezervlerin "dünya yarısı" olabileceğini savundu. 30 Kasım 2007'deki Atlasjet Isparta kazasında (57 ölü) hayatını kaybeden Arık'ın ekibiyle birlikte yok olması, resmi "pilot hatası" raporuna rağmen sabotaj iddialarını alevlendirdi – komplo teorileri, toryum rekabetini işaret ederek suikast şüphesi taşıyor, ancak kanıtlanmadı. Ölümü sonrası çalışmalar rafa kalktı; bugün FİGES A.Ş. gibi firmalar TÜBİTAK'la MSR-toryum projeleri yürütüyor, Beylikova'da nadir toprakla entegre 250 ton/yıl toryum üretimi planlanıyor. MTA verileri Eskişehir'de 380 bin ton, Malatya'da 3.8 milyon ton kaynak gösteriyor; 2025 keşifleri (Isparta, Sivas) rezervleri 374 bin tona çıkarıyor. Muhalif sesler, Arık kaybının "stratejik ihmal" olduğunu söylerken, hükümet "ulusal ETR reaktörü" hedefiyle ilerlemeyi savunuyor – adil bir yaklaşımla, toryum Türkiye'nin enerji bağımsızlığını dönüştürebilir, yeter ki şeffaflık ve uluslararası iş birliği artsın. 🔬

Bu atılım, toryumun uranyumdan 3 kat bol ve temiz alternatifini kanıtlarken, Arık'ın mirası Türkiye'ye "ikinci şans" çağrısı yapıyor – nükleer geleceğin anahtarı elimizde mi? 📈

#ToryumDönüşümü #ÇinNükleerBaşarı #EnginArık #TürkiyeRezervleri #NükleerEnerji #ErimişTuzReaktörü #StratejikMadde