Deep Fake (Sahte Derinlik veya Sanal İftira) nedir?

Günümüzde bilgisayarların ve yazılımların hayatımızın büyük bir bölümünde, neredeyse vazgeçilmez olduğu yadsınamaz bir gerçektir.

Bilgisayarların ve dolayısıyla bilişim teknolojilerinin ortaya çıkmasıyla hayatımızı kolaylaştıracak birçok yenilikte ortaya çıkmıştır.

Bununla birlikte ne yazık ki kötü amaçları kendine görev edine kullanıcılar bilerek veya küçük bir ihtimal de olsa bilmeyerek kullanıcıların ihmalkarlığını, tedbirsizliğini, dikkatsizliğini fırsat bilmiş kullanıcıları zor durumda bırakacak birçok olayı gerçekleştirmiştir.

Bilişim sistemlerinde meydana gelen olağanüstü gelişmelerin biri de yapay zekâ teknolojilerinin hızlı gelişimidir.

Wikipedia’daki tanıma göre yapay zeka; İdealize edilmiş bir yaklaşıma göre yapay zekâ; insan zekâsına özgü olan, algılama, öğrenme, çoğul kavramları bağlama, düşünme, fikir yürütme (belirtme), sorun çözme, iletişim kurma, çıkarımsama yapma ve karar verme gibi yüksek bilişsel fonksiyonları veya otonom davranışları sergilemesi beklenen yapay bir işletim sistemidir.

Yapay zeka ortaya çıktığı dönemlerde şimdikine oranla çok basit görülecek işlemleri hassasiyeti düşük şekilde adeta bebek emeklemesi şeklinde yapabilirken günümüzde çok daha karmaşık işlemleri iyi bir yazılım ve ileri düzey donanımla hem çok daha hassas hem de hızlı şekilde yapabilmektedir.

Yapay zekanın gelişimiyle birlikte hayatımıza yeni ancak tehlikeli bir oldu da girmiş oldu. Bu olgu 2017 yılı Kasım ayında Reddit internet sitesinde kendi kullanıcı adıyla paylaşım yapan bir kullanıcının paylaşımlarıyla literatüre giren “Deep Fake”dir.

Deepfake’s kullanıcı adıyla paylaşım yapan bu kullanıcı aralarında Gal Gadot ve Scarlett Johanson gibi tanınmış Hollywood ünlülerinin de yer aldığı birçok ünlünün profesyonel programlar ve donanımlar yardımıyla yetişkin içerikli filmlerdeki bedenlere dahil edilmesi ve bu videoların sosyal medya mecralarına yüklemesiyle dikkat çekmiştir.

Sadece Hollywood ünlüleri değil ABD Başkanları Barrack Obama, Donald Trump ve Arjantin Devlet Başkanı da bu furyadan nasibini almıştır.

Sadece yurtdışında değil ülkemizde de birçok olumsuz örnekle ne yazık ki karşılaşılmaktadır. Bunlardan sadece biri bile durumun ciddiyetini gözler önüne sermektedir.

Kendisine arkadaşlık teklifinde bulunan kişinin ısrarlı talebini reddeden bir kadının sosyal medyada yayınlamış olduğu fotoğraflarını "deep fake" programına yükleyen ve bu program sayesinde yetişkin içerikli filmlerle birleştiren kişi talebini yinelemiş yine olumsuz yanıt alınca oluşturmuş olduğu videoları hem sosyal medyada paylaşmış hem de kadının yakın aile üyelerine ve arkadaşlarına göndermiştir.

Geleneksel yapıya sahip aile çok şükür ki kadına güvenmiş ve her gün karşılaştığımız kadın cinayetlerine bir yenisi daha eklenmemiştir. Yine de kanuni yollara başvurulmuş ve hukuki mücadele başlamıştır.

Durum haberlere konu olunca duyarlı ve bu işte profesyonel bir kişi aileyle iletişime geçmiştir.

Aileye baştan sona deepfake ile neler yapılabileceğini ve görüntülerin analizini gösterip kadının suçsuz olduğunu belgeleriyle ortaya koymuştur. Ne yazık ki bir anlık sinirle namus ileri sürülerek insanların hayatına kastedilebildiği ülkemizde böyle olaylar basit görülse de insanların hayatını kaybetmeleriyle sonuçlanabilmektedir.

Kullanılan programlarda yapılan işlemler ana başlıklarıyla;

1. Yüz değiştirme: Kaynak olarak belirlenen bir yüzün hedef olarak belirlenen başkasının yüzüne aktarılmasıdır.
2. Yüz canlandırma: Bir kişinin yüz hatlarının değiştirilmesidir.
3. Yüz oluşturma: Gerçek bir kişinin görseli kullanılmadan yeni yüzlerin oluşturulmasıdır.
4. Konuşma sentezi: Gerçek bir kişinin sesi taklit edilerek yeni bir ses kaydının yaratılmasıdır

Bu işlem yapılırken öncelikle çıkarma işlemi yapılmakta, kaynak ve hedef kişilerin yüzleri algoritmalar sayesinde sayısal verilere dönüştürülmekte, derin öğrenme aşaması ile kaynak olarak tanımlanmaktadır.

Öğrenme aşamasındaysa autoencoder (oto kodlayıcı) adı verilen derin öğrenme sürecinde kullanılan kaynak ve hedef yüz görüntüsünü iki sinir ağı ve ortak encoder (kodlayıcı) kullanılmaktadır. İşlemin son aşamasında ise istenilen değişiklik, hedef görüntüde kullanılan algoritmalar doğrultusunda oluşturulmaktadır.

Deepfake teknolojisiyle başlarda basit şekilde sadece yüz görüntüsü başka bir görüntüye aktarılabilirken teknolojik gelişmelerle artık ses aktarımı da yapılabilmekte ve bir kişinin konuşmaları sanki başka kişi tarafından söyleniyormuş gibi aktarılabilmektedir.

Örneğin; Wall Street Journal’ın haberine göre, büyük bir enerji şirketinin sahibi olan patronun sesi Deepfake programı ile taklit edilmiş ve şirket CEO’suyla yapılan telefon görüşmesinde CEO şüphelenmeyerek yaklaşık 250.000 dolar transfer yapılmıştır.

Her ne kadar ileri düzey sistemler ve iyi yetişmiş programcılara ihtiyaç duyulsa da basit programlarla bile uygulamalar yapılabilmektedir.

2017 yılında Fakeapp uygulamalarıyla, aralarında Michelle Obama, Ivanka Trump ve Emma Watson'ın da olduğu bazı ünlülerin yüzleri, yetişkin filmlerinde kullanılınca, teknolojinin karanlık yüzü ortaya çıkmıştır.

Doğal afetler gibi teknolojik gelişmeler de önünde durulamayacak hatta kontrol edilemeyecek noktaya gelmiştir.

Bu durumda en önemli konu tedbir almaktır. Bu tedbirlerin başında da özellikle sosyal medyada resim paylaşırken iki kez değil birkaç kez düşünmemiz gerektiğidir.

Elbette ki bu tedbir tam anlamıyla koruma sağlamayacak ancak kötü niyetli kişilerin eline malzeme vermeyecektir.

Karar ve tedbir sizin ellerinizde…