Güney Kıbrıs ve Kuzey Kıbrıs arasında Pile gerilimi

Birleşmiş Milletler kontrolündeki Yeşil Hat üzerinde bulunan Pile köyünde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin yol yapma çalışmalarına başlaması, adadaki gerilimi artırdı.

Cuma gününden bu yana süregelen çalışmalar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Birleşmiş Milletler ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) arasında karşılıklı açıklamalara neden oldu.

Çalışmaların başlamasının ardından BM Barış Gücü'nün müdahalesi, KKTC ile BM arasında bir çatışmaya yol açtı; bu olayda arbede yaşandı.

Yol yapımında kullanılan bir buldozerin BM Barış Gücü aracını kaldırdığı görüntülendi. Pile köyünün özel statüsü ise gerilimin ani bir şekilde tırmanmasında etkili olmuştur.

Pile Köyü neden önemli?

Pile köyü, hem Kıbrıs Türkleri hem de Kıbrıs Rumlarının bir arada yaşadığı karma bir köydür. Ancak köyün yönetimi ne KKTC'de ne de GKRY'de bulunmaktadır. Coğrafi olarak, köy BM kontrolündeki Yeşil Hat üzerinde yer almaktadır. Bu özelliklerinden dolayı hem KKTC hem de GKRY yasaları köyde geçerlidir.

2011 nüfus sayımına göre köyde 850 Kıbrıs Rumu ve 487 Kıbrıs Türkü yaşamaktadır. Bu sebeple köydeki tabelalar Türkçe, Rumca ve İngilizce olarak kullanılmaktadır. Üç kilise ve bir cami de köyde bulunmaktadır.

Köyün güvenliği, Yeşil Hat üzerinde olması nedeniyle BM tarafından sağlanmaktadır. Pile köyü, yıllardır çözülemeyen Kıbrıs sorunu içerisinde iki milletin bir arada yaşadığı özel bir yer olarak öne çıkmaktadır. Aynı zamanda adanın iki tarafındaki milliyetçi siyasetçiler de destekçilerini konsolide etmek için köyü sıklıkla kullanmaktadır.

Pile-Yiğitler yolu projesi

KKTC'nin yürüttüğü proje, Pile köyünü KKTC'nin Lefkoşa ilçesindeki Yiğitler köyüne bağlayan karayolunu genişletmeyi ve iyileştirmeyi amaçlıyor.

KKTC Dışişleri Bakanlığı, projenin Pile'de yaşayan Kıbrıs Türkleri'nin KKTC'ye ulaşımını kolaylaştıracağını belirtirken, BM Barış Gücü'nün müdahalesiyle gerilim yaşandı.

KKTC Dışişleri Bakanlığı, 25 yıldan fazla süren Pile-Yiğitler yolu projesinin Kıbrıs Türk tarafının çabalarına rağmen hayata geçirilmediğini ve bu nedenle KKTC'nin bu yolun tamamlanması için çalışmaları başlattığını açıklamıştı.

Ayrıca KKTC, GKRY'nin 1996'da inşa edilen bir yolun Pile bölgesinde Kıbrıs Türk tapulu arazilere zarar vererek geçtiğini ve sonraki yıllarda da Kıbrıs Türk arazilerini istimlak ettiğini iddia edilmişti.

BM'nin müdahalesi gerilimi artırdı

Taraflar arasında gerilimi artıran unsur, BM Barış Gücü'nün müdahalesi oldu. BM, Pile köyünün Yeşil Hat'ta bulunduğu ve KKTC'nin bu bölgede izin almadan çalışma yapma yetkisinin olmadığı gerekçesiyle müdahalede bulundu. BM, Cuma günkü olayları "saldırı" olarak nitelendirdi.

KKTC hükümeti, BM'nin uzun süredir GKRY yanlısı bir tutum içinde olduğunu savunuyor.

KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, BM Barış Gücü'nün otoritesine saygı duyulmasını ve BM personelinin geri çekilmesini istedi. Yunanistan Dışişleri Bakanlığı ise BM'ye yapılan müdahaleyi kınadı.

GKRY ise KKTC'nin Pile-Yiğitler yolunun tamamlanması için başlatacağı çalışmaların Pile bölgesindeki statüyü ihlal ettiğini iddia ediyor. KKTC Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu, yolun insani bir proje olduğunu vurgulayarak BM'nin zaman oyunları oynadığını belirtti

Pile'deki kriz, Kıbrıs'taki müzakerelerin yeniden başlama ihtimali ve BM'nin Kıbrıs'a özel temsilci atanma düşüncesi gibi gelişmelerle de bağlantılı olarak ele alınıyor.

Son durumda, KKTC ve BM arasında bölgede geçici bir uzlaşının sağlandığı ve çalışmaların düşük tempoda devam ettiği bildirildi.

Geçici bir uzlaşma sağlandı

Son duruma göre, Pile köyü Kıbrıs Türkü Muhtarı Veysel Güden'in Yenidüzen gazetesine yaptığı açıklamaya göre, bölgede geçici bir uzlaşının sağlandığı ve yol yapım çalışmalarının belirli bir noktaya kadar devam edeceği ifade ediliyor.

KKTC Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Mustafa Lakadamyalı, Pile-Yiğitler yol çalışmasının cuma günü yaşanan gerginlikten sonra cumartesi günü düşük tempoda devam etmediğini, bu durumun hafta sonuna denk gelmesinden kaynaklandığını belirtti.

UNFICYP Sözcüsü Alim Siddique, Kıbrıs Haber Ajansı'na yaptığı açıklamada, ara bölgede yeniden çalışmaların yapılmasını önlemek için gerektiğinde harekete geçebileceklerini ve cumartesi sabahı bölgede sakinliğin hakim olduğunu, çalışmaların yeniden başlamasına dair herhangi bir belirti olmadığını ifade etti.

Birleşmiş Milletler'in projeye karşı çıkma nedeni, Pile köyünün Yeşil Hat'ta yer alması ve KKTC'nin bu bölgede izin almadan çalışma yapma yetkisi olmamasıdır. BM, bu gerekçeyle projenin izinsiz olduğunu savunarak müdahalede bulunmaktadır.

Bu krizin nedeni olarak KKTC'li gazeteci Ulaş Barış, Kıbrıs adasındaki siyasi liderlerin, milliyetçi destekçileri konsolide etmek için Pile üzerinden bir kriz yaratma eğiliminde olduklarını ifade etmiştir. Ayrıca, KKTC Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu'nun krizde ön plana çıktığı ve adada federasyon çözümüne en sert karşı çıkan isimlerden biri olduğu belirtilmektedir.

Geçmişte Taksim sahası konusunun da tartışmalara yol açtığı belirtilmiştir. 2022'de KKTC, Türkiye'nin desteğiyle Lefkoşa'nın ara bölgesinde bulunan Taksim sahasını yeniden inşa etmeye başlamıştı. Ancak Rum tarafı, sahanın ara bölgede yer aldığını ve çalışmaların durdurulmasını istemişti. Saha, BM Barış Gücü denetiminde 2023 yılında kullanıma açılmıştı.