Kullanılmayan havalimanlarının yükü de vatandaşa!

Tasarruf Da Yatırım Yükü De Yurttaşın Sırtında

Devlet Hava Meydanları İşletmeleri'nin (DHMİ) 2023 Faaliyet Raporu, Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projeleri ile yapılan havalimanlarına toplam 199,7 milyon Euro (yaklaşık 6 milyar 949 milyon lira) ödeme yapıldığını ortaya koydu. Bu ödemeler, 2023 yılında yolcu garantileri tutturulamadığı için yapıldı.

CHP Genel Başkan Yardımcısı Ulaş Karasu, bu durumun kamuda tasarruf yapma çabalarına ters düştüğünü ve yükün yurttaşa bindiğini savunuyor. Karasu, "Tasarruf etmek istiyorsanız önce, Hazine’yi ipotek altına alan bu karadelikleri kapatın. Kur garantili geçiş ücretlerini, verdiğiniz garantileri bir an önce Türk Lirası’na dönüştürün" dedi.

Karasu, KÖİ modeliyle yapılan yatırımlarda şirketlere taahhüt edilen geçiş garantilerine ulaşılamamasının hazinede büyük bir yük oluşturmaya devam ettiğini belirtiyor. DHMİ'nin 2023 yılı faaliyet raporuna göre, bu yatırımlar nedeniyle firmalara toplam 544,8 Milyon Euro ödeme yapılmış, ancak garanti altı gerçekleşmeler nedeniyle 199,7 Milyon Euro daha ödenmesi gerekmiş.

Karasu, döviz üzerinden araç, yolcu ve hasta garantisi verilen projelerin yükünün her geçen gün ağırlaştığını ve 2024-2026 döneminde yıllık ortalama kurlarla bakanlığın ve Karayolları Genel Müdürlüğü'nün döviz garantili projeler için yaklaşık 9 milyar dolar ödeme yapacağını belirtiyor.

Karasu, bu durumun vatandaşın gelirinin ve satın alma gücünün düşmesine rağmen, döviz üzerinden verilen garantilerin yükünün artmasına neden olduğunu vurguluyor. "Esnaf işyerini siftahsız kapatırken, vatandaştan tasarruf istenirken döviz garantili projelerde geçilmeyen köprü, kullanılmayan yol, uçak inmeyen havaalanı için milyarlarca lira ödeniyor" diyen Karasu, bu projelerin döviz kuru üzerinden verilen garantilere karşı olduğunu ve bir an önce Türk Lirası'na dönüştürülmesi gerektiğini savunuyor.

Karasu, KÖİ modeli ve YİD projelerine ilişkin uygulama sözleşmelerle ilgili kamuoyunda çok iddia bulunduğunu hatırlatarak, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu'nun yanıtlaması talebiyle soru önergesi de verdi. Önergesinde, 2002 yılından bu yana yapılan YİD ya da Yap İşlet (Yİ) modeliyle gerçekleştirilen yatırımlar, bu yatırımların maliyeti, sözleşme tarihleri, işletim süreleri, araç geçiş/yolcu sayısına bağlı ödeme garantileri, bu garantilerin gerçekleşme oranları, bu yatırımlardan doğan kamu zararı ve sözleşmelerin TL'ye çevrilmesi konusundaki çalışmalar gibi konularda bilgi talep ediyor.

Bu durum, Türkiye'de kamu yatırımları, finansman modelleri ve kur riski gibi konularda önemli tartışmalara yol açıyor.