Siloam Yazıtı Krizi: İsrail Neden Peşinde?

Siloam Yazıtı Krizi: İsrail Neden Peşinde?

Netanyahu’nun 1998’de Mesut Yılmaz’dan talep ettiği Siloam Yazıtı, MİT korumasına alındı. Kudüs’teki 2700 yıllık İbranice yazıt, Hezekiel Tüneli’nin hikayesini anlatıyor. İsrail’in iade talepleri neden reddediliyor?

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun 1998’de Türkiye’den Siloam Yazıtı’nı istemesiyle başlayan tartışma, 15 Eylül 2025’te ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile katıldığı etkinlikte konuyu yeniden gündeme getirmesiyle alevlendi. Kudüs’te MÖ 7. yüzyılda Yahuda Kralı Hezekiel tarafından yaptırılan su tünelinin hikayesini anlatan 2700 yıllık Siloam Yazıtı, Osmanlı döneminde İstanbul’a getirilmiş ve bugün İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde korunuyor. MİT ve Kültür Bakanlığı, yazıtın güvenliğini sağlamak için alarmda. İsrail’in yıllardır iade talep ettiği bu tarihi eser, neden bu kadar önemli ve Türkiye neden “hayır” diyor? 🏛️

Yazıtın Tarihi ve Önemi
Siloam Yazıtı, Kudüs’teki en eski ve uzun İbranice yazıt olarak biliniyor. MÖ 725-697 yıllarında Yahuda Kralı Hezekiel, Asur Kralı Sanherib’in kuşatma tehdidine karşı Kudüs’ün su ihtiyacını güvence altına almak için Gihon Pınarı’ndan Siloa Göleti’ne 533 metrelik bir tünel kazdırdı. Fenike alfabesiyle yazılan yazıt, tünelin iki uçtan kazılarak ortada buluşmasını ve suyun aktarılmasını anlatıyor. Eski Ahit’le ilişkilendirilen bu eser, Yahudi tarihi için kritik bir belge; ancak Türkiye, Osmanlı toprağı Kudüs’ten 1882’de Müze-i Hümayun’a getirilen yazıtın iadesini, “Kendi toprağımızdan alındı” gerekçesiyle reddediyor. Yazıtın kırık olması ve restorasyon sürecinde depoda MİT korumasıyla saklanması, güvenliğe verilen önemi gösteriyor. 🛡️

İsrail’in Talepleri ve Türkiye’nin Duruşu
Netanyahu’nun 1998’de Mesut Yılmaz’dan, 2007’de Kudüs Belediye Başkanı Uri Lupolianski’nin Namık Tan’dan, Şimon Peres’in Abdullah Gül’den ve 2017’de Miri Regev’in fil karşılığı yazıtı talep etmesi reddedildi. 2022’de İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’un ziyaretiyle yeniden gündeme gelen yazıt, Türkiye tarafından “söz konusu bile edilemez” denilerek korundu. Yahudi bilim adamlarının “Türkiye için önemsiz” iddiası, Osmanlı’nın Kudüs’teki egemenliğini ve yazıtın İstanbul’a taşınma sürecini göz ardı ediyor. İsrail’in talepleri, dini ve siyasi sembolizmle desteklenirken, Türkiye, kültürel mirasın korunması ve hukuki egemenlik haklarını savunuyor. Muhalif sesler, yazıtın iadesinin siyasi pazarlıklara açılabileceği endişesini taşırken, yetkililer eserin Türkiye’de kalacağını vurguluyor. 📜

Yazıtın Metni
Fenike alfabesiyle yazılan yazıtın Türkçeye çevirisi şöyle:
“[…] tünel […] ve bu, tünelin hikâyesidir. İşçiler hâlâ kazmalarını kaldırırken, her biri diğerine doğru çalışıyordu ve hâlâ üç arşınlık bir mesafe kazılmayı beklerken, birinin sesi diğerine seslendi, çünkü kayada sağ tarafta bir çatlak vardı […]. Ve buluşma gününde, taş kesiciler birbirine doğru vurdu, kazma kazmaya. Ve su, kaynaktan havuza, bin iki yüz arşın boyunca aktı ve taş kesicilerin başlarının üzerindeki kayanın yüksekliği yüz arşındı.”

Tartışmalar ve Güvenlik Önlemleri
Gazeteci Barış Terkoğlu’nun aktardığına göre, Kültür ve Turizm Bakanlığı, yazıtın restorasyon nedeniyle depoda MİT gözetiminde korunduğunu belirtti. İsrail’in Gazze politikaları gibi siyasi gerilimler, geçmişte ödünç verme anlaşmalarını iptal ettirdi. Tarihçi Erhan Afyoncu, yazıtın Yahudi tarihi için önemini kabul etse de, Osmanlı’nın Kudüs’ten aldığı eserin Türkiye’nin hakkı olduğunu savunuyor. İsrail’in “iyi niyet jesti” veya “fil takası” gibi önerileri, diplomatik ve hukuki zeminde ciddiyetsiz bulunarak reddedildi. 🕵️‍♂️

Siloam Yazıtı, sadece arkeolojik bir eser değil, aynı zamanda uluslararası hukuk, kültürel miras ve siyasi sembolizm tartışmalarının merkezi. Türkiye, eseri koruma kararlılığını sürdürürken, İsrail’in talepleri diplomatik gerilimi artırıyor. Yazıtın MİT korumasıyla saklanması, Türkiye’nin kültürel varlıklarına verdiği önemi yansıtıyor. 🌍

#SiloamYazıtı #İsrailTürkiye #Kudüs #HezekielTüneli #KültürelMiras #MİT #Arkeoloji